وقف در سیره‏ی پیامبر (ص)

شیوه‏ی رفتار رسول خدا (ص) یکی از منابع مهم در احکام دینی و معارف اسلامی به شمار می‏رود که از آن به «سنت» تعبیر می‏شود. سنت به قول، فعل و تقریر (سکوت مقتضی) گفته می‏شود که از رسول گرامی اسلام یا امامان شیعه صادر شده باشد. اما اهل سنت کارهایی را که صحابه انجام داده‏اند نیز سنت می‏شمارند (1)

همان گونه که در سخنان رسول خدا (ص) درباره‏ی تشویق به وقف روایات متعددی نقل شده، از آنجا که از نظر عملی نیز پیامبر (ص) در این کار نیکو، معلم بشریت بوده‏اند خود نیز بدین کار نیکو دست زده‏اند که چند نمونه‏ی آن را یادآور می‏شویم.

مردی از یهودیان به نام مخیریق که در جنگ احد مسلمان شده بود، همراه سپاه اسلام در جنگ با مشرکان شرکت داشت. هنگامی که به سوی احد حرکت کرد، گفت: اگر من کشته شدم، هفت قطعه از باغهای من از آن رسول خدا (ص) باشد. آن باغها عبارت بودند از: عواف، دلال، برقه، مبیت، حسنی، صافیه و حائط ام ابراهیم. مخیریق در این جنگ کشته شد و آن باغها از همان تاریخ، یعنی سال سوم هجری به ملک پیامبر (ص) درآمد و آن حضرت تصرف نمود.

تا سال هفتم هجری کارگران رسول خدا (ص) آن باغها را اداره می‏کردند تا این که در همان سال آن باغها را وقف کردند اما این وقف خاص بود، یعنی، بر اولاد و بر بنی هاشم وقف شد. پس از رحلت پیامبر (ص) خلیفه‏ی اول این باغها را گرفت ولی خلیفه‏ی دوم آن را به علی (ع) باز گردانید که در تاریخ مفصلا نقل شده است (2)

1- مقدمه‏ای بر فرهنگ وقف، ابوسعید احمد بن سلیمان، ص 11

2- وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی، 988 / 3. سیره نبویه، ابن کثیر، 344 / 2. مغازی واقدی